Uratowany dwór w Piotrowicach Świdnickich jest obecnie siedzibą Muzeum Techniki Rolniczej
Dwór w Piotrowicach Świdnickich w powiecie świdnickim został zbudowany przez Jacoba von Zedlitza w latach 1590-1599. Zygmunt Nostitz został nowym właścicielem Piotrowic w 1622 roku. Swoją rezydencję przeniósł do Łażan. Od tego momentu oba majątki były zarządzane z Łażan. Dwór w Piotrowicach Św. służył jako dom zarządcy majątku i jego pomocników. Podczas wojny trzydziestoletniej majątek i dwór zostały doszczętnie splądrowane i zrujnowane. Zniszczeniu uległy budynki gospodarcze, zwłaszcza młyn i wiatrak. Majątek pozostawał w rękach potomków rodziny Nostitz przez kilkadziesiąt lat. W tym czasie na terenie posiadłości wzniesiono kolejne budynki i przebudowano dwór. W 1770 r. Beata Abigail, bezdzietna wdowa po Karlu Gottlibie von Nostitz, zapisała majątek swojemu bratankowi hrabiemu Nikolausowi Augustowi Wilhelmowi von Burghaus.
Niegdyś jeden z największych majątków na Dolnym Śląsku
W 1775 r. hrabia stał się właścicielem dóbr w Piotrowicach Św., Żarow i Łażan. Dwór został gruntownie przebudowany, a do majątku dobudowano kolejne budynki. Nowy właściciel, filantrop, budowniczy i członek wielu stowarzyszeń, finansował liczne działania charytatywne i naukowe. Był inicjatorem i inwestorem pierwszego żeliwnego mostu na kontynencie, który został zbudowany w pobliskich Łażanach w 1796 roku. Jego działalność charytatywną kontynuował syn Friedrich Burghaus, który w 1854 r. wybudował na terenie zamku Piotrowic Św. szpital – przytułek dla mieszkańców okolicznych wiosek. Po śmierci Friedricha majątek pozostał w posiadaniu rodziny Pfeil-Burghaus do 1945 r. ze względu na powiązania rodzinne.
Widok zamku w 1957 r., fot. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska
W XIX i XX w. aż do 1945 r. wieś, a wraz z nią dwór i majątek przeżywały pomyślny rozwój. Przebudowano dwór, rozbudowano i zmodernizowano majątek. W majątku przechowywano plony z kilkuset hektarów ziemi, hodowano krowy, świnie i konie. Zboże przechowywano w dużym czterokondygnacyjnym spichlerzu z połowy XVIII wieku. Dla dużych zwierząt zbudowano murowane stajnie z krytymi dachówką sufitami i kilkudziesięcioma boksami. Słomę, siano i ziemniaki przechowywano w dwóch dużych stodołach. Była to jedna z największych posiadłości na Dolnym Śląsku.
Południowa strona zamku, fot. Przemysław Durr 2022
Rozpad po 1945 r. i renowacja od 2007 r.
Po 1945 r. majątek Piotrowic Św. popadł w ruinę i nie był już użytkowany. Do końca lat 90-tych majątek był wykorzystywany jako część PGR. Po zamknięciu gospodarstwa popadł w ruinę. W latach 1972-1976 zabytkowy dwór został częściowo odrestaurowany. Między innymi odrestaurowano więźbę dachową. W kolejnych latach budynek popadał w ruinę. Od 2007 roku, w ramach działań Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, trwają prace nad odbudową zespołu dworskiego na potrzeby Muzeum Techniki Rolniczej. W wyremontowanych budynkach mieścić się będzie muzeum, które prezentować będzie historię rozwoju rolnictwa oraz warunki życia w gospodarstwach rolnych na Śląsku w XIX i na początku XX wieku.
Interesująca prezentacja maszyn i budynków rolniczych
Ważną częścią muzeum jest ekspozycja maszyn wykorzystywanych w rolnictwie w XIX i XX wieku. W zrekonstruowanej stodole z drugiej połowy XVIII wieku znajduje się ekspozycja różnego rodzaju maszyn rolniczych pochodzących ze śląskich fabryk, a także kolekcja zabytkowych ciągników różnych marek. Większość maszyn jest sprawna. W ramach organizowanych przez muzeum wydarzeń zwiedzający mogą zobaczyć pracujące maszyny, które prezentują warunki pracy w gospodarstwie rolnym. Odwiedzający muzeum mogą przekonać się, jak wyglądała orka konna lub różnymi typami ciągników, a także jak kosiło się zboże dawnymi maszynami.
W skład fundacji wchodzi obecnie pięć muzeów: Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum Hutnictwa Cynku „Walcownia” w Katowicach, Młyn Hilberta w Dzierżoniowie, Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach k/ Opola oraz Muzeum Techniki Rolniczej w Piotrowicach Świdnickich.
Atrakcją jest zwiedzanie XVIII-wiecznego spichlerza, w którym można poznać dawne metody przechowywania żywności. Na terenie muzeum znajduje się również sad i dziesięciohektarowy ogród. Muzeum ma swoich mieszkańców: opiekuje się zwierzętami gospodarskimi. Obecnie mieszka tu krowa Lala i stado baranów. Na terenie muzeum znajduje się duża pasieka. Miód zebrany przez pszczoły można kupić w muzealnej restauracji.
Muzeum jest otwarte dla turystów w każdy weekend oraz w wybrane dni wiosną i latem. Kalendarz wydarzeń w muzeum można znaleźć tutaj.
Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska
Najważniejszą działalnością fundacji jest ochrona wybranych obiektów techniki charakterystycznych dla Śląska. Ochrona odbywa się przede wszystkim poprzez przekształcenie chronionego zabytku w muzeum. Ochrona poprzez „muzealizację” realizowana jest według różnych modeli. Wybór formy ochrony ma na celu przede wszystkim maksymalną ochronę i jak najlepsze zachowanie oryginalności i autentyczności chronionego zabytku. Przy wyborze obiektu do ochrony brane są pod uwagę obiekty o szczególnym znaczeniu dla regionu oraz reprezentujące najważniejsze gałęzie przemysłu rozwinięte na Górnym lub Dolnym Śląsku.
W skład fundacji wchodzi obecnie pięć muzeów: Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum Hutnictwa Cynku „Walcownia” w Katowicach, Walcownia Hilberta w Dzierżoniowie, Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach k/ Opola, Muzeum Techniki Rolniczej w Piotrowicach Świdnickich.
Planowane są kolejne dwa oddziały: Walcownia Cynku Lipiny w Świętochłowicach oraz Muzeum Kolejnictwa w Dzierżoniowie, jako oddział muzeum w Jaworzynie Śląskiej.
Wie Bauernhöfe funktionierten
Das gerettete Schloss Peterwitz/Piotrowice Świdnickie beherbergt heute ein Museum für Landtechnik
Der Erbauer des Herrenhauses in Peterwitz/Piotrowice Świdnickie im Kreis Schweidnitz war Jacob von Zedlitz, der den Bau zwischen 1590 und 1599 durchführte. 1622 wurde Sigismund Nostitz der neue Besitzer von Peterwitz. Er verlegte seinen Wohnsitz nach Laasan/Łażany. Von da an wurden beide Güter von Laasan aus verwaltet. Das Gutshaus in Peterwitz diente als Wohnung des Gutsverwalters und seiner Gehilfen. Während des Dreißigjährigen Krieges wurden das Gut und der Gutshof vollständig geplündert und ruiniert. Die Wirtschaftsgebäude wurden zerstört, vor allem die Mühle und die Windmühle. Das Gut blieb mehrere Jahrzehnte lang in den Händen der Nachkommen der Familie Nostitz. In dieser Zeit wurden weitere Gebäude auf dem Gutshof errichtet und das Herrenhaus wurde wieder aufgebaut. 1770 vererbte Beata Abigail, die kinderlose Witwe von Karl Gottlib von Nostitz, das Gut an ihren Neffen Graf Nikolaus August Wilhelm von Burghaus.
Einst einer der größten Gutshöfe in Niederschlesien
Im Jahr 1775 wurde der Graf Eigentümer der Güter Pe- terwitz, Saarau/Żarow und Laasan. Das Herrenhaus wurde umfangreich umgebaut und das Gehöft um weitere Gebäude erweitert. Der neue Eigentümer, Philanthrop, Baumeis- ter und Mitglied zahlreicher Vereine finanzierte zahlreiche wohltätige und wissenschaftliche Aktivitäten. Er war der Initiator und Investor der ersten Brücke aus Gusseisen auf dem Kontinent, die 1796 im nahe gelegenen Laasan gebaut wurde. Seine wohltätigen Aktivitäten wurden von seinem Sohn Friedrich Burghaus fortgesetzt, der 1854 auf dem Gelände des Schlosses Peterwitz ein Krankenhaus – ein Asyl für die Bewohner der umliegenden Dörfer – errichtete. Nach Friedrichs Tod blieb das Gut aufgrund familiärer Verbindungen bis 1945 im Besitz der Familie Pfeil-Burghaus.
Schlossansicht im Jahr 1957, Foto: Stiftung
Im 19. und 20. Jahrhundert bis 1945 erlebten das Dorf und mit ihm das Gut und der Gutshof eine gedeihliche Entwicklung. Das Herrenhaus wurde weiter umgebaut, und der Gutshof wurde erweitert und modernisiert. Auf dem Gutshof wurde die Ernte von mehreren hundert Hektar Land eingelagert; man züchtete hier Kühe, Schweine und Pferde. Das Getreide wurde in einem großen vierstöckigen Getreidespeicher aus der Mitte des 18. Jahrhunderts gelagert. Für die großen Tiere wurden gemauerte Ställe mit Ziegeldecken und mit mehreren Dutzend von Boxen gebaut. Stroh, Heu und Kartoffeln wurden in zwei großen Scheunen eingelagert. Es war einer der größten Gutshöfe in Niederschlesien.
Schloss Südseite, Foto: Przemyslaw Durr 2022
Verfall nach 1945 und Sanierung seit 2007
Nach 1945 lag das Gut Peterwitz in Trümmern und wurde nicht mehr genutzt. Bis Ende der 1990er Jahre wurde der Gutshof als Teil des Staatlichen landwirtschaftlichen Betriebs/ PGR genutzt. Nach der Einstellung des Betriebs verfiel er. Zwischen 1972 und 1976 wurde eine Teilkonservierung des historischen Gutshauses durchgeführt. Unter anderem wurde der Dachstuhl wiederhergestellt. In den Folgejahren verfiel das Gebäude. Seit 2007 wird im Rahmen der Aktivitäten der Stiftung zum Schutz des industriellen Erbes Schlesiens daran gearbeitet, den Gutshofkomplex für die Zwecke des Niederschlesischen Museums für Landtechnik umzubauen. Die renovierten Gebäude werden das Museum beherbergen, das die Geschichte der Entwicklung der Landwirtschaft und die Lebensbedingungen auf den Bauernhöfen in Schlesien im 19. und Anfang des 20. Jahrhunderts zeigt.
Spannende Präsentation von Landmaschinen und Gebäuden
Ein wichtiger Teil des Museums ist die Ausstellung der im 19. und 20. Jahrhundert in der Landwirtschaft eingesetzten Maschinen. Die rekonstruierte Scheune aus der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts beherbergt eine Ausstellung verschiedener Arten von Landmaschinen aus schlesischen Fabriken sowie eine Sammlung historischer Traktoren verschiedener Marken. Die meisten der Maschinen sind funktionstüchtig. Im Rahmen der organisierten Veranstaltungen des Museums können die Besucher Arbeitsmaschinen sehen, die die Arbeitsbedingungen auf einem Bauernhof präsentieren. Die Museumsgäste können sehen, wie es war, mit dem Pferd oder mit verschiedenen Traktorentypen zu pflügen, oder wie das Getreide mit alten Maschinen gemäht und mit einer Dampfmaschine gedroschen wurde.
Die Stiftung umfasst derzeit fünf Museen: Museum für Eisenbahnwesen in Schlesien in Königszelt/Jaworzyna Śląska, Museum für Zinkmetallurgie „Walzwerk“ in Katto- witz/Katowice, Hilbert-Mühle in Reichenbach/Dzierżoniów, Museum für schlesisches Porzellans in Tillowitz/Tułowice bei Oppeln/Opole, Museum für Landtechnik in Peterwitz/ Piotrowice Świdnickie (Kreis Schweidnitz).
Ein Höhepunkt ist die Besichtigung des Getreidespeichers aus dem 18. Jahrhundert, in dem man etwas über die alten Methoden der Nahrungsmittellagerung erfahren kann. Das Museum verfügt über einen Obstgarten sowie ten wachsen. Das Museum hat seine eigenen Bewohner: es kümmert sich nämlich um Nutztiere. Derzeit leben hier die Kuh Lala und eine Hammelherde. Auf dem Gelände gibt es eine große Imkerei. Der von den Bienen gesammelte Honig kann im Restaurant des Museums erworben werden.
Das Museum ist jedes Wochenende und an ausgewählten Tagen im Frühjahr und Sommer für die Touristen geöffnet. Einen Veranstaltungskalender des Museums finden Sie unter.
Stiftung zum Schutz des industriellen Erbes Schlesiens
Die wichtigste Tätigkeit der Stiftung ist der Schutz ausgewählter technischer Objekte, die für Schlesien charakteristisch waren. Der Schutz erfolgt in erster Linie durch die Umwandlung des geschützten Denkmals in ein Museum. Der Schutz durch „Musealisierung“ erfolgt nach verschiedenen Modellen. Die Wahl der Schutzform zielt in erster Linie auf den maximalen Schutz und die bestmögliche Erhaltung der Originalität und Authentizität des geschützten Denkmals ab. Bei der Auswahl eines zu schützenden Objekts werden Objekte von besonderer Bedeutung für die Region und solche, die die wichtigsten in Ober- oder Niederschlesien entwickelten Industriezweige repräsentieren, berücksichtigt.
Die Stiftung umfasst derzeit fünf Museen: Museum für Eisenbahnwesen in Schlesien in Königszelt/Jaworzyna Śląska, Museum für Zinkmetallurgie „Walzwerk“ in Katto- witz/Katowice, Hilbert-Mühle in Reichenbach/Dzierżoniów, Museum für schlesisches Porzellans in Tillowitz/Tułowice bei Oppeln/Opole, Museum für Landtechnik in Peterwitz/ Piotrowice Świdnickie (Kreis Schweidnitz).
Weitere zwei Einheiten sind in Planung: Zinkwalzwerk Lipine/Lipiny in Schwientochlowitz/Świętochłowice bei Beuthen/Bytom und Eisenbahnmuseum in Reichenbach/ Dzierżoniów: eine Zweigstelle des Museums in Königszelt/ Jaworzyna Śląska.
Wielokrotny, darmowy wstęp do wszystkich obiektów Fundacji
